Tản mạn dạy học trực tuyến thời COVID-19

4. Giải pháp hài hoà giữa ngắn hạn và dài hạn

4.1. Tránh sao chép máy móc lớp học truyền thống

2. Trong tổ chức dạy học trực từ xa, tránh tập trung quá nhiều vào việc bê nguyên bài giảng trên lớp lên trên mạng hay truyền hình. Ngay cả ở các nước phát triển trên thế giới, cả hạ tầng công nghệ lẫn trình độ giáo dục đều cao hơn Việt Nam rất nhiều, không nơi nào biến sóng truyền hình cả nước thành các lớp học từ xa hàng ngày hàng giờ như chúng ta đang làm. Có thể, các nhà giáo dục nghĩ rằng đó là trách nhiệm của mình, cần phải thực hiện tới cùng rồi nếu hiệu quả không đạt thì cũng có thể nói rằng mình đã làm hết sức. Nhưng thay vì tốn rất nhiều chi phí và công sức quay phim ghi hình bài giảng rồi chiếm trọn sóng truyền hình để phát lại với hiệu quả rất thấp, thì hoàn toàn có thể đầu tư cho những việc khác có ý nghĩa và hiệu quả hơn.

Thay cho các bài giảng truyền hình đồng thời, nên ưu tiên đầu tư và khuyến khích các thầy cô giáo biên soạn các bài viết hướng dẫn đọc-hiểu, hoặc kết hợp vừa trình chiếu vừa ghi âm lời giảng. Nội dung trong các tài nguyên dạy học dạng này không phải là toàn bộ bài giảng của từng tiết học, mà cần tập trung vào các vấn đề quan trọng, dễ đọc/nghe và hiểu, cô đọng trong những khoảng thời gian ngắn, bình quân 5-10 phút. Các tài nguyên dạng này có thể cung cấp cho người học dưới nhiều hình thức khác nhau (e-mail, website, mạng xã hội, ứng dụng di động...) Do không bắt buộc người học phải tập trung cùng lúc để theo dõi cũng như không quá lệ thuộc vào một phương tiện duy nhất, cách làm này sẽ góp phần giảm bớt bất công xã hội trong khả năng tiếp cận nội dung giáo dục.

Điều quan trọng là giải thích cho người học biết vì sao phải đọc/nghe tài liệu được giao (tức xác định rõ mục tiêu bài học), cần làm gì để đọc/nghe cho tốt (tức hướng dẫn cách tương tác với nội dung học tập), và sau khi đọc/nghe xong thì thế nào (tức hướng dẫn cách tự làm bài tập hoặc thực hành). Như thế, từ chỗ bắt buộc phải học từ xa, người học lại có cơ hội được đặt vào tâm thế rèn luyện dần dần khả năng tự học có hướng dẫn của thầy cô từ xa. Nếu ai làm tốt thì hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội để thành công. Trong thực tế, ít nhiều nơi đã có những thầy cô có sáng kiến tương tự, và rất cần được nhân rộng ra.